QUYẾT ĐỊNH

PHÊ DUYỆT VÀ TỔ CHỨC THÍ ĐIỂM MÔ HÌNH “NHÓM GIA ĐÌNH ĐỒNG HÀNH CÙNG TRẺ EM ĐỂ THÚC ĐẨY QUYỀN CỦA TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH”

BỘ TRƯỞNG BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH

Căn cứ Nghị định số 43/2025/NĐ-CP ngày 28 tháng 02 năm 2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch;

Căn cứ Nghị định số 02/2013/NĐ-CP ngày 03 tháng 01 năm 2013 của Chính phủ quy định về công tác gia đình;

Căn cứ Quyết định số 23/QĐ-TTg ngày 07 tháng 01 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030;

Căn cứ Quyết định số 3670/QĐ-BVHTTDL của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 1183/QĐ-TTg ngày 14 tháng 10 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 28-CT/TW ngày 25 tháng 12 năm 2023 của Bộ Chính trị về tăng cường công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc;

Căn cứ Chương trình phối hợp số 440/CTPH-BVHTTDL-HBVQTE ngày 07 tháng 02 năm 2025 giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam trong “Xây dựng, phát huy giá trị tốt đẹp mối quan hệ, ứng xử văn hóa giữa cha mẹ và con, bảo đảm sự phát triển toàn diện của trẻ em trong gia đình giai đoạn 2025 - 2030”;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt kèm theo Quyết định này Mô hình “Nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để thúc đẩy quyền của trẻ em trong gia đình”.

Điều 2. Giao Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức thí điểm Mô hình “Nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để thúc đẩy quyền của trẻ em trong gia đình ” theo Kế hoạch ban hành kèm theo Quyết định này.

Điều 3. Kinh phí thực hiện từ nguồn ngân sách sự nghiệp bảo đảm xã hội năm 2025, 2026, 2027 của Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện và nguồn kinh phí hợp pháp khác (nếu có).

Điều 4. Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

KẾ HOẠCH

TỔ CHỨC THÍ ĐIỂM MÔ HÌNH NHÓM GIA ĐÌNH ĐỒNG HÀNH CÙNG TRẺ EM ĐỂ THÚC ĐẨY QUYỀN CỦA TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH
(Kèm theo Quyết định số 2089/QĐ-BVHTTDL ngày 20 tháng 6 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU, LỘ TRÌNH THỰC HIỆN

1. Mục đích

- Thí điểm triển khai “Mô hình nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để thúc đẩy quyền của trẻ em trong gia đình” (sau đây gọi tắt là Mô hình) để nâng cao nhận thức và năng lực của cha mẹ, người chăm sóc về quyền của trẻ em và vai trò của gia đình trong việc bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ.

- Hỗ trợ các thành viên gia đình hiểu đầy đủ về quyền và bổn phận của trẻ em từ đó giúp các thành viên xây dựng môi trường gia đình lành mạnh, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ.

- Rút ra bài học thực tiễn để hoàn thiện, đề xuất giải pháp nhân rộng Mô hình trong toàn quốc.

2. Yêu cầu

- Việc triển khai thí điểm Mô hình phải tuân thủ đúng Mô hình được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt.

- Tài liệu hướng dẫn triển khai thí điểm và vận hành Mô hình phải ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với nhu cầu của các thành viên tham gia.

- Bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất, thường xuyên giữa các cơ quan, đơn vị liên quan trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ của Kế hoạch.

Đảm bảo tính bền vững, liên tục trong quá trình thực hiện; có đánh giá định kỳ, điều chỉnh phù hợp.

3. Lộ trình thực hiện

- Năm 2025

+ Xây dựng, phổ biến tài liệu hướng dẫn thực hiện thí điểm Mô hình.

+ Lựa chọn địa bàn thí điểm Mô hình tại thành phố Hải Phòng. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng lựa chọn 1 xã để tiến hành thí điểm Mô hình.

+ Tập huấn về việc tổ chức thí điểm Mô hình.

+ Tổ chức truyền thông về Mô hình.

+ Kiểm tra, đánh giá hoạt động của Mô hình.

- Năm 2026

+ Tiếp tục duy trì các hoạt động thí điểm Mô hình.

+ Tiếp tục xây dựng, bổ sung, hoàn thiện tài liệu hướng dẫn thí điểm Mô hình.

+ Tập huấn việc vận hành và duy trì Mô hình cho Ban điều hành Mô hình, các cán bộ có liên quan và đại diện thành viên tham gia Mô hình.

+ Tổ chức các hoạt động truyền thông về Mô hình.

+ Kiểm tra, đánh giá hoạt động của Mô hình.

- Năm 2027

+ Tiếp tục các hoạt động thí điểm Mô hình.

+ Tổ chức các hoạt động truyền thông về Mô hình.

+ Tổng kết, đánh giá các hoạt động thí điểm Mô hình;

+ Hoàn thiện Mô hình và đề xuất giải pháp nhân rộng Mô hình.

II. NỘI DUNG, THỜI GIAN THỰC HIỆN

1. Chuẩn bị triển khai thí điểm Mô hình

1.1. Xây dựng các văn bản triển khai

Xây dựng Kế hoạch triển khai thí điểm Mô hình.

Công văn gửi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng về việc phối hợp thực hiện thí điểm Mô hình.

Thời gian hoàn thành: Tháng 6 năm 2025.

1.2. Xây dựng tài liệu hướng dẫn thực hiện thí điểm Mô hình

a) Nội dung, hình thức

Tài liệu là sổ tay hướng dẫn thực hiện thí điểm Mô hình. Nội dung chính của tài liệu (dự kiến) gồm:

Phần 1. Giới thiệu về Mô hình;

Phần 2. Hướng dẫn thành lập và vận hành Mô hình;

Phần 3. Phương pháp và kỹ năng tổ chức các hoạt động của Mô hình;

Phần 4. Các kiến thức, kỹ năng cơ bản để thúc đẩy quyền của trẻ em trong gia đình; đặc biệt là quyền tham gia của trẻ em trong gia đình.

b) Đơn vị thực hiện:

Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan và chủ động lựa chọn chuyên gia triển khai xây dựng tài liệu hướng dẫn thí điểm Mô hình.

c) Thời gian thực hiện:

Từ tháng 6 - tháng 12 năm 2025.

2. Thành lập Mô hình thí điểm

2.1. Lựa chọn địa bàn thí điểm

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải phòng chỉ đạo, hướng dẫn Ủy ban nhân cấp xã lựa chọn địa bàn thực hiện thí điểm Mô hình theo hướng dẫn xây dựng Mô hình của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

2.2. Thành lập Ban điều hành Mô hình

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã lựa chọn thí điểm chỉ đạo Phòng Văn hóa - Xã hội phối hợp với Hội Bảo vệ trẻ em thành phố Hải Phòng, các tổ chức, cá nhân khác có liên quan lựa chọn thành lập Ban điều hành Mô hình theo hướng dẫn xây dựng Mô hình.

Ban Điều hành có trách nhiệm vận động các hộ gia đình trên địa bàn tham gia Mô hình; tổ chức Lễ ra mắt Mô hình.

Thời gian thực hiện: Tháng 10-11 năm 2025.

3. Tập huấn, tuyên truyền về việc thí điểm Mô hình, nội dung hoạt động của Mô hình

3.1. Tổ chức tập huấn

Nội dung tập huấn: Việc triển khai thí điểm Mô hình; các kiến thức, kỹ năng để vận hành, tổ chức hoạt động của Mô hình.

Đối tượng tập huấn: Cán bộ công tác văn hóa cơ sở, gia đình và thư viện cấp xã, Ban chỉ đạo công tác gia đình cấp xã (nếu có); Ban chủ nhiệm các mô hình, câu lạc bộ về gia đình, các trưởng thôn, tổ dân phố tại địa bàn lựa chọn thí điểm; thành viên Ban điều hành Mô hình, đại diện thành viên tham gia Mô hình.

Đơn vị thực hiện: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện); các cơ quan, tổ chức khác có liên quan.

Thời gian thực hiện: Hằng năm (từ 2025-2027).

3.2. Tổ chức tuyên truyền về việc thí điểm Mô hình

Nội dung: Tuyên truyền bám sát vào tài liệu hướng dẫn thành lập, duy trì và vận hành Mô hình. Việc triển khai thí điểm, hoạt động của Mô hình thí điểm.

Hình thức: Tùy vào điều kiện thực tiễn, thực hiện tuyên truyền trên phương tiện thông tin đại chúng; truyền thông trực tiếp tại cộng đồng và các hình thức phù hợp khác.

Đơn vị thực hiện: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện); các cơ quan, tổ chức khác có liên quan.

Thời gian thực hiện: Hằng năm (từ 2025-2027).

4. Kiểm tra, tổng kết hoạt động thí điểm

4.1. Tổ chức kiểm tra hoạt động thí điểm

Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng tổ chức kiểm tra hoạt động thí điểm Mô hình hoặc lồng ghép trong hoạt động kiểm tra công tác gia đình hằng năm.

4.2. Tổ chức tổng kết hoạt động thí điểm

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện) tổ chức tổng kết trong quý IV/2027

III. KINH PHÍ THỰC HIỆN

1. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chịu trách nhiệm kinh phí thực hiện đối với những hoạt động do Bộ trực tiếp triển khai. Kinh phí từ nguồn ngân sách sự nghiệp bảo đảm xã hội của Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện và nguồn kinh phí hợp pháp khác (nếu có) theo quy định.

2. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng chịu trách nhiệm đối với phần kinh phí do Sở trực tiếp thực hiện.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Giao Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai hoạt động thí điểm Mô hình:

- Hằng năm, ban hành Kế hoạch triển khai các hoạt động cụ thể để triển khai thí điểm Mô hình theo Kế hoạch này; bảo đảm đúng tiến độ và hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí.

- Hoàn thiện, đề xuất giải pháp nhân rộng Mô hình.

2. Vụ Kế hoạch, Tài chính thẩm định dự toán kinh phí và phối hợp báo cáo Lãnh đạo Bộ những vấn đề liên quan đến tài chính.

3. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng phối hợp triển khai thí điểm Mô hình tại địa phương.

4. Đề nghị Hội bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam phối hợp triển khai các hoạt động thí điểm Mô hình, thực hiện nội dung tại mục 4.3 Chương trình phối hợp số 440/CTPH-BVHTTDL-HBVQTE ngày 07/02/2025 giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam trong “Xây dựng, phát huy giá trị tốt đẹp mối quan hệ, ứng xử văn hóa giữa cha mẹ và con, bảo đảm sự phát triển toàn diện của trẻ em trong gia đình giai đoạn 2025 - 2030”./.

MÔ HÌNH

NHÓM GIA ĐÌNH ĐỒNG HÀNH CÙNG TRẺ EM ĐỂ THÚC ĐẨY QUYỀN CỦA TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH
(Kèm theo Quyết định số 2089/QĐ-BVHTTDL ngày 20 tháng 6 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)

Phần I

THÔNG TIN CHUNG VỀ THÍ ĐIỂM MÔ HÌNH

1. Tên Mô hình

Nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để thúc đẩy quyền của trẻ em trong gia đình (sau đây gọi tắt là Mô hình).

2. Mục tiêu chung

Tạo sự gắn kết và tham gia của các gia đình trong cộng đồng dân cư tạo cơ hội để các gia đình cùng chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng chăm sóc, bảo vệ và giáo dục trẻ em trong gia đình. Giúp các gia đình nhận thức rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của trẻ em, từ đó thực hiện tốt hơn trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ; khuyến khích, thúc đẩy các thành viên gia đình tôn trọng các quyền của trẻ em và hỗ trợ trẻ thực hiện các bổn phận của mình đối với gia đình. Đồng thời, xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, yêu thương, đoàn kết giữa các thành viên gia đình với trẻ em và giữa các gia đình trong cộng đồng dân cư.

3. Cơ quan chủ trì: Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện.

4. Cơ quan phối hợp

Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng.

5. Phạm vi thực hiện: 01 xã, 01 phường của thành phố Hải Phòng.

6. Thời gian thực hiện: 03 năm (từ năm 2025 đến năm 2027).

7. Đối tượng thụ hưởng

Các gia đình trong cộng đồng dân cư có con trong độ tuổi trẻ em theo quy định của Luật Trẻ em (từ 0 -16 tuổi).

Phần II

MÔ HÌNH “NHÓM GIA ĐÌNH ĐỒNG HÀNH CÙNG TRẺ EM ĐỂ THÚC ĐẨY QUYỀN CỦA TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH”

I. SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG MÔ HÌNH

1. Cơ sở pháp lý

- Chỉ thị số 28-CT/TW ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị về tăng cường công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc đã chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ, giải pháp “Đổi mới cơ chế, chính sách xã hội hóa, khuyến khích, huy động tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân, xã hội tham gia, phối hợp thực hiện tốt các chính sách, mục tiêu, chỉ tiêu, giải pháp, mô hình chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em”.

- Khoản 1 Điều 37 Hiến pháp năm 2014 đã quy định “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục…”.

- Luật trẻ em năm 2016 đã quy định “Cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình, cá nhân có trách nhiệm bảo đảm thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em; hỗ trợ, tạo điều kiện để trẻ em thực hiện quyền và bổn phận của mình”.

- Quyết định số 23/QĐ-TTg ngày 07/01/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030 đã giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch “xây dựng, hướng dẫn, thực hiện và phát triển mô hình nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em trong gia đình”. Với mục tiêu bảo đảm sự phát triển toàn diện của trẻ em, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng Mô hình Nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để không chỉ thúc đẩy việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em trong gia đình mà còn bảo đảm, khuyến khích, thúc đẩy việc thực hiện tất cả các quyền của trẻ em đã được Hiến pháp, pháp luật ghi nhận theo Công ước CRC.

2. Cơ sở thực tiễn

Để phát triển toàn diện cả về thể chất, nhân cách, lối sống và trí tuệ, trẻ em phải được nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ và giáo dục ở cả ba môi trường: gia đình - nhà trường - xã hội. Ba môi trường này có mối quan hệ mật thiết, tác động qua lại với nhau, tạo thế kiềng ba chân vững chắc. Có thể khẳng định, gia đình chính là môi trường sống đầu tiên và quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp, quyết định đến sự phát triển toàn diện của trẻ em; là nền tảng để hai môi trường nhà trường và xã hội thực hiện chức năng của mình.

Cùng với quá trình phát triển của đời sống xã hội, chức năng bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em của gia đình cũng dần biến đổi. Sự biến đổi này mang trong mình cả yếu tố tích cực và tiêu cực. Chất lượng sống được nâng cao cả về mặt vật chất và tinh thần giúp cho trẻ em trong gia đình hiện nay được chăm sóc tốt hơn, có cơ hội phát triển về thể lực và trí lực hơn so với thế hệ trước. Tuy nhiên, sự phát triển của nền kinh tế đi kèm với những đòi hỏi ngày một cao của công việc, nhiều bậc cha mẹ không có đủ thời gian, hay chưa dành sự quan tâm đúng mức đến con, chưa thực sự đồng hành cùng con trong sự trưởng thành. Sự lơ là, thiếu kiến thức, kỹ năng của cha mẹ và môi trường xã hội đầy biến động đã dẫn tới những ảnh hưởng tiêu cực tới trẻ em như tình trạng trẻ “bị quá tải” với việc học trên trường, học thêm; bị tai nạn thương tích; thiếu kỹ năng sống; trẻ bị bạo lực, xâm hại; trẻ em có hành vi lệch chuẩn thậm chí vi phạm pháp luật xuất hiện nhiều trong thời gian gần đây…

Bên cạnh đó, với sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, sự bận rộn trong công việc và học tập của cả cha mẹ và con cái, mối liên kết giữa các thành viên gia đình nói chung, giữa cha mẹ và con cái nói riêng ngày càng lỏng lẻo. Cha mẹ và con cái không có nhiều thời gian dành cho nhau cùng với sự bất đồng giữa các thế hệ càng làm cho người lớn và trẻ em trong gia đình khó chia sẻ với nhau. Vì vậy cần có những hoạt động thiết thực để tăng tính kết nối giữa các thành viên gia đình với trẻ em, là “cơ hội” để trẻ em có thể bày tỏ những suy nghĩ, khó khăn, nguyện vọng của mình. Mỗi gia đình có những kinh nghiệm trong việc chăm sóc, bảo vệ và giáo dục con cái khác nhau, vì vậy nếu các gia đình cùng có hoạt động chung, chia sẻ, học tập những kinh nghiệm hay thì sẽ là yếu tố thuận lợi để thực hiện quyền của trẻ em trong gia đình.

Hiện nay, có nhiều mô hình dành cho các thành viên gia đình có liên quan đến trẻ em đang hoạt động và đã đạt được những kết quả nhất định như: mô hình “Người cha trách nhiệm” do Hội Nông dân làm đầu mối tổ chức; mô hình “Nhóm trẻ vui chơi tại cộng đồng”, Mô hình “Gia đình toàn mỹ”, mô hình “Nhóm cha mẹ xây dựng gia đình 5 có - 3 sạch”, Mô hình “Kỷ luật tích cực trong làm cha mẹ hằng ngày”… Tuy nhiên, các mô hình này chủ yếu tập trung vào một mục đích chính (ví dụ như phòng, chống tảo hôn, dinh dưỡng, chăm sóc con cái…) hoặc vào đối tượng đích như người cha, người mẹ nên hạn chế người tiếp cận, tham gia. Đồng thời chỉ có tác động 1 chiều theo hướng từ cha mẹ sang con; chưa có sự tác động lại từ con tới cha mẹ, cũng như chưa huy động được tất cả các thành viên gia đình trong việc chăm sóc, bảo vệ và giáo dục trẻ em. Đây là khoảng trống mô hình hiện tại.

Các mô hình nhóm gia đình liên quan đến trẻ em cần thu hút được đa dạng đối tượng tham gia vì sự phát triển của trẻ em không chỉ bị ảnh hưởng và tác động từ người mẹ mà còn có sự định hướng của người cha, ông/bà đồng thời cần có cả sự tham gia của chính trẻ em trong mô hình để thúc đẩy mối quan hệ giữa trẻ em và các thành viên gia đình, có như vậy mới mang lại được nhiều hiệu quả hơn nữa trong việc thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em.

3. Quy định của quốc tế về quyền trẻ em

- Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em (CRC) được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua ngày 20 tháng 11 năm 1989, có hiệu lực từ ngày 02 tháng 9 năm 1990. Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong khu vực châu Á và là nước thứ hai trên thế giới đã phê chuẩn Công ước về quyền trẻ em vào ngày 20/2/1990.

- Các quyền của trẻ em theo Công ước CRC gồm có 4 nhóm quyền: 1) Nhóm quyền được sống còn; 2) Nhóm quyền được phát triển; 3) Nhóm quyền được bảo vệ; 4) Nhóm quyền được tham gia.

- Vai trò của gia đình cũng đã được Công ước nhắc lại khẳng định trong Tuyên ngôn thế giới về quyền con người mà Liên hợp quốc đã công bố “gia đình với tư cách là nhóm xã hội cơ bản và môi trường tự nhiên cho sự phát triển và hạnh phúc của tất cả các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em, cần có sự bảo vệ và giúp đỡ cần thiết để có thể đảm đương đầy đủ trách nhiệm của mình trong cộng đồng”.

II. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ MÔ HÌNH “NHÓM GIA ĐÌNH ĐỒNG HÀNH CÙNG TRẺ EM ĐỂ THÚC ĐẨY QUYỀN CỦA TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH”

1. Khái niệm

Mô hình Nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em để thúc đẩy quyền của trẻ em trong gia đình được thành lập ở thôn, tổ dân phố; là một hình thức sinh hoạt cộng đồng nhằm thu hút các gia đình ở cộng đồng dân cư cùng tham gia, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng chăm sóc, bảo vệ và giáo dục trẻ em trong gia đình, thúc đẩy các thành viên gia đình tôn trọng các quyền của trẻ em và hỗ trợ trẻ thực hiện các bổn phận của mình đối với gia đình.

2. Chức năng, nhiệm vụ

Nâng cao nhận thức của thành viên gia đình về các quyền lợi và nghĩa vụ của trẻ em nhằm hướng đến thay đổi thái độ, hành vi của các thành viên gia đình về quyền và nghĩa vụ của trẻ em để xây dựng môi trường gia đình tích cực hỗ trợ cho sự phát triển toàn diện của trẻ em.

Tạo sân chơi cho các gia đình, xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, yêu thương giữa các thành viên gia đình với trẻ em; giữa các gia đình trong cộng đồng dân cư cùng hỗ trợ nhau trong việc bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ.

Thực hiện các hoạt động truyền thông tại cộng đồng về quyền và bổn phận của trẻ em.

3. Nguyên tắc hoạt động

Mô hình hoạt động theo nội quy Nhóm. Nội quy do Ban điều hành và các thành viên thống nhất thông qua và cam kết tuân thủ.

Phù hợp, tôn trọng văn hóa địa phương, bản sắc văn hóa dân tộc.

Mọi quyết định của Mô hình đều dựa trên ý kiến của thành viên, phù hợp với điều kiện, khả năng của các hộ gia đình tham gia.

Hoạt động Mô hình phải bảo đảm an toàn, dân chủ, công khai, minh bạch; phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành về gia đình, trẻ em; vì lợi ích tốt nhất cho trẻ em.

Mọi khó khăn, vướng mắc hay bất đồng phải được tháo gỡ kịp thời và bảo đảm hài hòa lợi ích của các thành viên.

4. Phạm vi xây dựng Mô hình

Mô hình được xây dựng tại thôn, tổ dân phố hoặc cấp xã, tùy thuộc vào điều kiện thực tế của địa phương.

5. Đặc điểm của Mô hình

Liên thế hệ: Thành viên là các hộ gia đình (gồm các thành viên thuộc nhiều thế hệ ông, bà; bố mẹ; con cháu…).

Tự nguyện, tự quản: Các thành viên tự nguyện tham gia và thực hiện các nội dung hoạt động của Mô hình.

Cam kết: Các thành viên cùng nhau xây dựng nội quy hoạt động và cam kết tuân thủ nội quy do mình xây dựng;

6. Cơ cấu, tổ chức Mô hình

Cơ cấu tổ chức Mô hình gồm có Ban điều hành và các thành viên.

6.1. Ban điều hành

- Số lượng: từ 3 - 5 người;

- Thành phần: Người tham gia Ban điều hành là cá nhân đại diện các thành viên của Mô hình và được các thành viên của nhóm bầu vào Ban điều hành;

- Cơ cấu của Ban gồm: 01 Trưởng ban, 1 Phó ban và còn lại là ủy viên. Ban điều hành phân công một trong số các ủy viên làm thủ quỹ, ghi chép, tổng hợp chi tiêu của Mô hình. Thời gian đầu, Mô hình thành lập thì Ban điều hành có thể là người được các ngành/đoàn thể ở địa phương giới thiệu hoặc là người sáng lập Mô hình.

Đối với các Mô hình thành lập tại cộng đồng (thôn, tổ dân phố), Trưởng thôn/tổ dân phố phối hợp với cán bộ văn hóa xã hội, cán bộ Hội bảo vệ trẻ em hoặc cán bộ mặt trận, phụ nữ… hoặc đại diện người dân muốn thành lập Mô hình thực hiện các bước xây dựng, thành lập, gửi thông báo tới Ủy ban nhân dân cấp xã về việc thành lập Nhóm theo quy định.

6.2. Thành viên

Thành viên Mô hình là hộ gia đình. Số lượng thành viên do Ban điều hành quyết định nhưng để Mô hình hoạt động có hiệu quả thì số thành viên không nên quá 20 hộ gia đình.

8. Các bước xây dựng và vận hành Nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em

Bước 1: Khảo sát, đánh giá nhu cầu để lựa chọn địa bàn triển khai

Bước 2: Lựa chọn Ban điều hành và thành viên tham gia Mô hình

Bước 3: Xây dựng nội dung nội quy, nội dung hoạt động của Mô hình

Bước 4: Thông báo việc thành lập Mô hình, tổ chức ra mắt và duy trì sinh hoạt Mô hình.

Bước 5: Tổng kết, đánh giá hoạt động và xây dựng kế hoạch hoạt động tiếp theo.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA MÔ HÌNH

1. Hoạt động tổ chức sinh hoạt định kỳ

1.1. Thời gian sinh hoạt Mô hình

Nhóm hoạt động định kỳ 1 tháng/lần hoặc 2 tháng/lần nhưng không dưới 6 lần/năm. Thời gian sinh hoạt cụ thể do Ban điều hành quyết định trên cơ sở thảo luận với các thành viên tham gia Mô hình

1.2. Địa điểm sinh hoạt

Căn cứ tình hình thực tiễn, Nhóm quyết định địa điểm sinh hoạt cho phù hợp với nội dung, chủ đề sinh hoạt của tháng/quý. Những địa điểm phù hợp để tổ chức như Nhà sinh hoạt cộng đồng/Nhà văn hóa thôn/tổ dân phố. Trường hợp gia đình thành viên Nhóm có không gian đủ cho các thành viên cùng tham gia thì có thể lựa chọn sinh hoạt luân phiên để tăng cường mối quan hệ.

1.3. Hình thức sinh hoạt

Tùy theo chủ đề/nội dung sinh hoạt cụ thể của Mô hình mà lựa chọn hình thức sinh hoạt phù hợp (buổi nói chuyện chuyên đề, đối thoại, tổ chức dã ngoại, thi tìm hiểu về thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em giữa các hộ gia đình, sự hiểu biết về nhau giữa cha mẹ và con cái...).

1.5. Nội dung sinh hoạt

Theo tài liệu hướng dẫn thí điểm Mô hình của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và theo nhu cầu thực tế của các thành viên tham gia Mô hình.

2. Hoạt động xây dựng mối quan hệ gắn kết, tương thân, tương ái giữa các thành viên trong Nhóm

- Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, du lịch...; thăm hỏi, giao lưu giữa các gia đình trong cùng Mô hình, giữa các Mô hình với nhau trên địa bàn;

- Các hoạt động này do Ban điều hành và các thành viên thống nhất lựa chọn, phù hợp với thực tiễn và nhu cầu.

3. Hoạt động vận động/huy động kinh phí duy trì hoạt động của Mô hình

- Việc vận động kinh phí để bảo đảm tính bền vững của Mô hình khi nguồn hỗ trợ từ cơ quan, tổ chức chỉ đạo/hướng dẫn triển khai ngừng hỗ trợ kinh phí hoạt động.

- Vận động các cơ quan, tổ chức, cá nhân ủng hộ hoạt động của Mô hình theo quy định.

4. Tổng kết, đánh giá hoạt động và xây dựng hoạt động tiếp theo

4.1. Tổng kết, đánh giá hoạt động

Việc tổng kết đánh giá hoạt động của Mô hình được thực hiện hằng năm. Thời gian tổ chức tổng kết, đánh giá được lồng ghép trong kỳ sinh hoạt cuối năm hoặc trong quý I năm liền kề.

Nội dung tổng kết, đánh giá tập trung đánh giá vào những hoạt động đã đạt được, những hoạt động chưa đạt được, thực hiện biểu dương những thành viên tích cực và động viên những thành viên vì lý do khác nhau mà chưa tham gia được đầy đủ hoạt động trong năm.

4.2. Xây dựng hoạt động tiếp theo

Kết quả hoạt động của Mô hình trong năm là cơ sở để các thành viên thảo luận về nội dung hoạt động, hình thức hoạt động, kinh phí hoạt động của năm tiếp theo.

IV. KINH PHÍ HOẠT ĐỘNG VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Kinh phí hoạt động

- Từ hỗ trợ của cơ quan chỉ đạo/hướng dẫn triển khai.

- Từ đóng góp của các thành viên.

- Từ tài trợ, hỗ trợ của tổ chức, cá nhân và nguồn hợp pháp khác (nếu có).

2. Tổ chức thực hiện

2.1. Cục Văn hóa Cơ sở, Gia đình và thư viện

- Chỉ đạo/hướng dẫn triển khai thí điểm Mô hình.

- Rà soát, đánh giá việc thí điểm Mô hình; hoàn thiện Mô hình và triển khai nhân rộng trên toàn quốc.

- Xây dựng tài liệu hướng dẫn thành lập và vận hành, duy trì Mô hình.

- Xây dựng tài liệu truyền thông phục vụ cho các hoạt động sinh hoạt Mô hình.

- Tổ chức tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác gia đình các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về xây dựng, vận hành Nhóm.

2.2. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng

- Phối hợp với Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện triển khai thí điểm

Mô hình.

- Chủ động tham mưu giúp Ủy ban nhân dân thành phố chỉ đạo/hướng dẫn các xã, phường tổ chức triển khai Mô hình, tiếp tục duy trì Mô hình sau giai đoạn thí điểm.

2.3. Đề nghị Ủy ban nhân dân xã, phường triển khai Mô hình

- Phối hợp, chỉ đạo, hướng dẫn thôn, tổ dân phố thành lập, vận hành và duy trì các hoạt động của Mô hình trên địa bàn.

- Phân công công chức văn hóa - xã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, thành viên Hội Bảo vệ trẻ em và trưởng thôn/tổ trưởng tổ dân phố tổ chức thực hiện khảo sát trước khi thành lập Mô hình; vận động thành viên tham gia Ban Điều hành, tham gia Mô hình. Hỗ trợ Mô hình trong quá trình hoạt động.

- Huy động nguồn lực địa phương hỗ trợ cho các hoạt động của Mô hình.

- Theo dõi, tổng hợp số lượng, hoạt động của các Mô hình trên địa bàn.

2.4. Các cơ quan, tổ chức có liên quan

Tham gia chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật, kinh phí cho việc thành lập và vận hành Mô hình theo quy định hiện hành./.