KẾ HOẠCH

KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG ÚNG NGẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ

Những năm gần đây do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, mưa lớn gây ra úng ngập diện rộng, kéo dài, nhiều tuyến đường, khu dân cư ngập sâu gây thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống, sinh hoạt của Nhân dân, đặc biệt 3 cơn bão liên tiếp: số 5 (Kajiki); số 10 (Bualoi); số 11 (Matmo) với diễn biến chung là mưa lớn, liên tục trên diện rộng, lượng mưa trung bình từ trên (200-400)mm/2 ngày, một số nơi ghi nhận lượng mưa trên 500-600mm/2 ngày vượt gần 200% công suất thiết kế của hệ thống (310mm/2 ngày); mực nước các sông: Nhuệ, Đáy, Bùi, Tích, Cà Lồ, Cầu Bây… và các hồ nội đô dâng cao gây úng ngập diện rộng. UBND Thành phố đã tập trung chỉ đạo, chủ động chuẩn bị ứng phó trước các trận mưa, tổ chức ứng trực để xử lý tiêu thoát nước, giảm úng ngập và phân luồng giao thông được thực hiện kịp thời. Tuy nhiên, đối với trận mưa cường độ lớn xảy ra, công tác thoát nước chống úng ngập trên địa bàn Thành phố vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, gây ùn tắc giao thông, ảnh hưởng tới sinh hoạt, đời sống của Nhân dân.

Để chủ động ứng phó với diễn biến thời tiết bất thường, UBND Thành phố ban hành Kế hoạch khắc phục tình trạng úng ngập trên địa bàn Thành phố với các nội dung như sau:

I. MỤC ĐÍCH VÀ YÊU CẦU:

1. Mục đích:

- Đẩy nhanh tiến độ phát triển, hoàn thiện hệ thống thoát nước theo quy hoạch.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, trong đó trọng tâm là giải pháp về đầu tư các dự án cấp bách khắc phục nhanh nhất tình trạng úng ngập khi mưa lớn do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiên tai bất thường.

2. Yêu cầu:

- Tăng cường, quản lý, khắc phục tình trạng úng ngập khi mưa trên địa bàn Thành phố, đặc biệt đối với khu vực đô thị; giảm thiểu các điểm úng ngập cục bộ cả về chiều sâu và thời gian úng ngập.

- Tập trung công tác đầu tư xây dựng, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước bằng nguồn vốn đầu tư công và nguồn vốn khác, đồng thời tăng cường trách nhiệm duy tu, duy trì của các đơn vị quản lý hệ thống thoát nước.

- Huy động sự ủng hộ của người dân bảo vệ các công trình thoát nước sông, hồ, mương, cống, rãnh…; tuyệt đối không lấn chiếm hồ ao, diện tích mặt nước, không xả rác thải bừa bãi ảnh hưởng đến hệ thống thoát nước.

- Các Sở, ban, ngành Thành phố, UBND các xã, phường và các đơn vị được giao nhiệm vụ phải nghiêm túc tổ chức thực hiện có hiệu quả Kế hoạch này.

II. NỘI DUNG

1. Đối với những địa bàn đã được đầu tư hệ thống thoát nước hoàn chỉnh - Lưu vực Tô Lịch [1]

Tập trung phát huy hiệu quả tiêu thoát nước của hệ thống hiện có, đưa nước nhanh nhất về các nguồn tiêu và các trạm bơm đầu mối, đảm bảo thoát nước nhanh với trận mưa có cường độ 310mm/2 ngày và 70mm/h tại khu vực đã được cải tạo theo dự án thoát nước Hà Nội.

2. Đối với các địa bàn chưa được đầu tư đồng bộ hoặc chưa được đầu tư - Lưu vực Tả Nhuệ [2], Lưu vực Hữu Nhuệ[3]: Tổ chức triển khai thực hiện dự án đầu tư hệ thống thoát nước sử dụng vốn ngân sách theo quy định của Luật Đầu tư công. Tập trung chỉ đạo, kiểm tra đôn đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Thành phố, các Sở, ngành Thành phố, UBND các xã, phường đã được UBND Thành phố giao thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, đầu tư các dự án thoát nước, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án nhằm hoàn thiện hệ thống thoát nước khu vực đô thị.

3. Đối với các khu đô thị

- Tăng cường công tác quản lý, vận hành hệ thống thoát nước các khu đô thị trên địa bàn Thành phố chưa hoàn chỉnh, chưa bàn giao, đảm bảo kết nối đồng bộ với mạng lưới thoát nước chung của Thành phố, hạn chế tình trạng ngập úng; kiểm soát tình trạng đổ trộm vật liệu, phế thải, bùn, đất xây dựng... gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước trong các khu đô thị và khu vực xung quanh.

- Tập trung nguồn lực hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật của khu đô thị bao gồm hệ thống thoát nước, hồ điều hòa,… để đưa vào quản lý, sử dụng, vận hành đồng bộ với hệ thống thoát nước của Thành phố.

III. GIẢI PHÁP

1. Giải pháp cụ thể, tập trung triển khai ngay

1.1 Về công tác duy tu, duy trì hệ thống thoát nước

- Tăng cường công tác quản lý, duy tu, duy trì hệ thống thoát nước; thực hiện duy trì thường xuyên hệ thống cống, rãnh thoát nước, mương, sông, hồ giảm thiểu tình trạng úng ngập, khắc phục các bất cập còn tồn tại trên hệ thống; Phối hợp với UBND các xã, phường và các đơn vị quản lý đường bộ, thuỷ nông liên quan triển khai các giải pháp đồng bộ để tiêu thoát nước giảm thiểu tình trạng úng ngập, đảm bảo an toàn giao thông và vệ sinh môi trường.

- Tăng cường công tác bảo vệ chống lấn chiếm hồ ao, diện tích mặt nước đảm bảo cảnh quan và phục vụ điều hòa thoát nước đô thị; thực hiện duy trì thường xuyên hệ thống cống, rãnh thoát nước, mương, sông, hồ.

- Tăng cường công tác dự báo, cảnh báo, xây dựng kịch bản các tình huống cụ thể khi mưa để ứng phó kịp thời.

- Kiểm soát thường xuyên để giữ mực nước trên hệ thống mương, sông, hồ điều hòa thoát nước theo đúng quy trình.

- Hoàn thành công tác sửa chữa, bảo dưỡng các công trình đầu mối (trạm bơm, đập điều tiết, cống qua đê…) trước mùa mưa; tiếp tục giải quyết các điểm ngập nhỏ lẻ cục bộ và khắc phục sự cố trên hệ thống thoát nước.

- Vận hành hợp lý cụm công trình đầu mối Yên Sở, Bắc Thăng Long - Vân Trì, các cửa điều tiết và các trạm bơm tiêu thoát nước chính.

- Tổ chức triển khai công tác ứng trực giải quyết sự cố úng ngập khi mưa lớn, giảm thiểu mức độ và thời gian úng ngập trên địa bàn Thành phố; tổ chức phân luồng giao thông khi mưa lớn.

1.2 Về các dự án đầu tư công trình xây dựng khẩn cấp (trước mùa mưa 2026):

1) Cải tạo nâng công suất một số trạm bơm hiện có, kết hợp lắp đặt một số trạm bơm dã chiến và cải tạo, xây dựng mới một số tuyến cống, rãnh thoát nước để giải quyết úng ngập khu vực dọc Đại lộ Thăng Long[4];

2) Cải tạo tuyến hạ lưu Kim Ngưu nối sông Tô Lịch với Trạm bơm Yên Sở[5];

3) Cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới một số hạng mục công trình tiêu thoát nước để xử lý úng ngập tại khu đô thị Resco, Ecohome, Tây Hồ Tây, Đoàn ngoại giao, Ciputra, khu vực Võ Chí Công, Long Biên, Đông Anh, Gia Lâm[6];

4) Cải tạo tuyến kênh Thụy Phương xử lý khẩn cấp bổ cập nước sông Tô Lịch và tăng cường giải quyết úng ngập cục bộ khu vực Resco, Ecohome, Đoàn ngoại giao, Tây hồ Tây, Ciputra và lân cận[7].

5) Cải tạo tuyến hạ lưu Kim Ngưu nối sông Tô Lịch với Trạm bơm Yên Sở;

6) Nạo vét trục chính sông Nhuệ từ Liên Mạc đến đường Vành đai 4 (giai đoạn I) thành phố Hà Nội’’.

7) Đầu tư xây dựng hồ điều hòa (bao gồm: (1) Hồ Chèm (9ha) tại phường Đông Ngạc; (2) Cổ Nhuế 1 (10ha), (4) Cổ Nhuế 2.1 (9,8ha), (3) Thụy Phương 2 (14,5 ha), (4)Liên Mạc 1 (13ha) tại phường Thượng Cát; (5) Phú Đô (31,5 ha) tại phường Từ Liêm; (6) Yên Nghĩa 2 (5ha), (7) Yên Nghĩa 1 (20ha) tại xã An Khánh; (8) Đồng Bông 2 (13ha) tại phường Đại Mỗ; (9) Hồ công viên Hà Đông (35ha) tại phường Kiến Hưng.

1.3 Tiếp tục triển khai các dự án đầu tư trong giai đoạn 2021-2025.

Tập trung hoàn thành các dự án đầu tư theo Kế hoạch số 312/KH-UBND ngày 21/12/2021 và Kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021- 2025 gồm:

- Các dự án đang triển khai: (1) Dự án hệ thống thoát nước, hồ điều hòa, trạm bơm Vĩnh Thanh, huyện Đông Anh (nay là xã Vĩnh Thanh), (2) Dự án Xây dựng, nâng cấp trạm bơm Phương Trạch, huyện Đông Anh (nay là xã Vĩnh Thanh) và (3) Dự án Cải thiện hệ thống tiêu nước khu vực phía Tây thành phố Hà Nội (Trạm bơm tiêu Yên Nghĩa).

- Các dự án đang thực hiện chuẩn bị đầu tư: (1) Xây dựng hệ thống thoát nước mưa lưu vực Tả sông Nhuệ; (2) Xây dựng thoát nước quận Hà Đông (thuộc các phường: Hà Đông, Dương Nội, An Khánh, Từ Liêm) thuộc lưu vực Hữu Nhuệ; (3) Xây dựng trạm bơm Gia Thượng, hồ điều hòa và tuyến mương Thượng Thanh, quận Long Biên (nay là phường Long Biên); (4) Dự án chống úng ngập cục bộ cho các quận nội đô và một số huyện ven đô; (5) 03 dự án thoát nước do UBND phường Long Biên làm chủ đầu tư[8]: Xây dựng trạm bơm Cự Khối, hồ điều hòa và tuyến mương Việt Hưng- Cầu Bây, Long Biên – Cự Khối, quận Long Biên.

- Trạm bơm Phú Thượng: Công ty TNHH phát triển Khu đô thị Nam Thăng Long tổ chức triển khai dự án đầu tư xây dựng tuyến cống xả và đoạn cống dẫn Trạm bơm Phú Thượng [9], phấn đấu hoàn thành xong trước ngày 30/4/2026

- Dự án đầu tư xây dựng chống úng ngập cục bộ cho một số điểm thuộc khu vực nội đô.

(Phụ lục các dự án đầu tư xây dựng công trình thoát nước kèm theo)

2.4 Rà soát các sông, mương không còn chức năng phục vụ sản xuất nông nghiệp chuyển đổi sang phục vụ thoát nước đô thị

- Tổ chức rà soát tổng thể các khu vực giáp ranh giữa khu vực đô thị và nông thôn, giữa khu vực đô thị hóa mở rộng và các khu vực nông thôn bị đô thị hóa gắn với Quy hoạch thoát nước Thủ đô[10] thực hiện chuyển đổi các tuyến sông, mương nông nghiệp không còn chức năng sang phục vụ thoát nước đô thị

2.5. Hoàn chỉnh hệ thống thoát nước khu đô thị

- Yêu cầu các Chủ đầu tư tập trung nguồn lực đầu tư hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng kỹ thuật của các khu đô thị trên địa bàn Thành phố bao gồm hệ thống thoát nước, hồ điều hòa... để tổ chức quản lý, bàn giao vận hành duy tu, duy trì phục vụ thoát nước đồng bộ với các công trình thoát nước được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách.

2.6 Mua sắm máy, thiết bị chuyên dùng thoát nước

Tổ chức rà soát, mua sắm các thiết bị chuyên dùng như xe bơm, máy bơm, các thiết bị phụ trợ khác phục vụ công tác thoát nước.

2. Các giải pháp về Quy hoạch, Kế hoạch, Đề án triển khai trong thời gian tới:

- Thực hiện rà soát, đánh giá điều chỉnh quy hoạch thoát nước Thủ đô Hà Nội giai đoạn năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065; lập Quy hoạch cao độ nền và thoát nước thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

- Hoàn thiện Đề án xử lý chống úng ngập khu vực nội thành Hà Nội giai đoạn 2026-2030

- Xây dựng Kế hoạch phát triển hạ tầng thoát nước và xử lý nước thải giai đoạn 2026- 2030.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN:

1. Sở Xây dựng:

- Tham mưu UBND Thành phố xây dựng Kế hoạch đảm bảo thoát nước khu vực nội thành mùa mưa bão hàng năm.

- Chủ trì phối hợp với các Sở Nông nghiệp và Môi trường, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Thành phố, UBND các xã, phường hàng năm xây dựng Kế hoạch đảm bảo thoát nước, chống úng ngập mùa mưa trên địa bàn Thành phố và tổ chức thực hiện.

- Chủ trì phối hợp với các Sở: Tài chính, Nông nghiệp và Môi trường, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội và UBND các xã, phường xây dựng Kế hoạch phát triển hạ tầng thoát nước giai đoạn 2026- 2030.

- Chủ trì, phối hợp UBND các xã, phường kiểm tra, hướng dẫn các chủ đầu tư khu đô thị thực hiện công tác quản lý, vận hành hệ thống thoát nước tại các khu đô thị chưa hoàn chỉnh, chưa bàn giao nhằm đảm bảo thoát nước, giảm thiểu úng, ngập; thường xuyên đôn đốc các chủ đầu tư dự án có sử dụng đất phải xây dựng hệ thống thoát trước khi san nền đảm bảo không gây úng ngập cho khu vực.

- Chủ trì hướng dẫn UBND xã, phường và các chủ đầu tư về chuyên môn, nghiệp vụ và sử dụng các loại vật liệu thân thiện môi trường, có hệ số thấm tốt trong quá trình xây dựng, cải tạo chỉnh trang đô thị, cải tạo hè, đường, đường dạo công viên, vườn hoa...

- Phối hợp với Sở Tài chính rà soát nhu cầu mua sắm thiết bị chuyên dùng phục vụ công tác thoát nước.

2. Sở Tài chính:

- Tham mưu cho UBND Thành phố: Tổng hợp, lập kế hoạch chung và giao kế hoạch, bố trí đủ nguồn vốn các dự án đầu tư xây dựng công trình thoát nước bằng nguồn vốn ngân sách phù hợp với tiến độ, kế hoạch thực hiện của dự án; ban hành cơ chế ưu đãi, khuyến khích đầu tư xây dựng công trình thoát nước đô thị bằng nguồn vốn khác.

- Chủ trì đầu mối đăng ký với các Bộ, ngành kêu gọi nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và xúc tiến, tổ chức kêu gọi đầu tư các nguồn vốn khác trong lĩnh vực thoát nước.

- Hướng dẫn các nhà đầu tư, chủ đầu tư về các thủ tục lựa chọn nhà đầu tư, cấp chứng nhận đầu tư, thực hiện thẩm định các dự án đầu tư, kế hoạch đấu thầu trình UBND Thành phố phê duyệt theo quy định.

- Chủ trì phối hợp với Sở Xây dựng tổ chức rà soát, mua sắm thiết bị chuyên dùng phục vụ công tác thoát nước.

3. Quy hoạch - Kiến trúc

Chủ trì phối hợp với Sở Xây dựng và các đơn vị liên quan rà soát thiết lập bản đồ quy hoạch hệ thống hồ điều hòa trên địa bàn Thành phố, đề xuất lựa chọn đầu tư các hồ kết hợp đầu tư xây dựng công viên theo quy hoạch.

4. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội:

- Tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án thoát nước nguồn vốn đầu tư công của Thành phố để hoàn thành đưa vào vận hành đảm bảo hiệu quả thoát nước đồng bộ trên địa bàn Thành phố.

- Phối hợp với Sở Xây dựng và các sở ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất các dự án đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước theo quy hoạch.

5. Các Sở, ban, ngành Thành phố:

Các Sở: Nông nghiệp và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Viện Quy hoạch xây dựng, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Thành phố, Công an Thành phố, căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, phối hợp, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ đẩy nhanh công tác xử lý hồ sơ các dự án đầu tư lĩnh vực thoát nước trên địa bàn Thành phố.

6. Ủy ban nhân dân các xã, phường:

- Chỉ đạo, phối hợp thực hiện công tác giải phóng mặt bằng các dự án, công trình thoát nước, xử lý nước thải trên địa bàn. Kịp thời giải quyết theo thẩm quyền hoặc báo cáo UBND Thành phố chỉ đạo giải quyết những khó khăn vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng các dự án thoát nước và xử lý nước thải.

- Quản lý, duy trì bảo dưỡng hệ thống thoát nước theo phân cấp; tăng cường công tác bảo vệ chống lấn chiếm hồ ao, diện tích mặt nước đảm bảo cảnh quan và phục vụ điều hòa thoát nước đô thị; tổ chức rà soát các điểm úng ngập cục bộ để có kịch bản ứng phó, phương án giải quyết cụ thể; tăng cường công tác giám sát đấu nối thoát nước trên địa bàn quản lý.

- Tăng cường kiểm tra, đôn đốc, tuyên truyền, bảo vệ các công trình thoát nước như sông, mương, hồ, cống, rãnh… và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về trật tự xây dựng, trật tự đô thị, xả rác thải bừa bãi ảnh hưởng đến các công trình này.

- Kiểm tra, đôn đốc, giám sát Chủ đầu tư các khu đô thị trên địa bàn thực hiện công tác duy tu, duy trì, vận hành hệ thống hạ tầng kỹ thuật (thoát nước, hồ điều hòa…) đảm bảo hoạt động được an toàn, thông suốt; xử lý kịp thời các hành vi vi phạm theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý đối với các trường hợp vi phạm, không tuân thủ việc bàn giao, duy tu, duy trì… theo quy định.

- Tổ chức triển khai hoàn thành các dự án đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước được giao.

- Chủ động nghiên cứu, sử dụng các loại vật liệu thân thiện môi trường, có hệ số thấm tốt trong quá trình chỉnh trang đô thị, cải tạo hè, đường, đường dạo công viên, vườn hoa... kết hợp các phương án thoát nước mưa nhanh nhất về hồ, ao, kênh, mương hiện có.

7. Các chủ đầu tư khu đô thị

- Tăng cường công tác quản lý, vận hành hệ thống thoát nước các khu đô thị chưa hoàn chỉnh, chưa bàn giao trên địa bàn thành phố, nhằm đảm bảo hệ thống thoát nước được kết nối đồng bộ với mạng lưới thoát nước chung của thành phố, hạn chế tình trạng ngập úng trong các khu đô thị.

- Chủ động phối hợp với UBND các xã, phường và các đơn vị vận hành thoát nước tại khu vực trong công tác duy tu, khơi thông, xử lý các sự cố phát sinh, đảm bảo việc vận hành được ổn định, thông suốt.

- Tăng cường kiểm tra, phối hợp báo cáo chính quyền địa phương xử lý vi phạm trong hoạt động xây dựng, đặc biệt là tình trạng đổ trộm vật liệu, phế thải xây dựng, bùn, đất... gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước, ảnh hưởng vệ sinh môi trường và mỹ quan đô thị; Tuyên truyền nâng cao ý thức người dân và đơn vị thi công trong việc giữ gìn vệ sinh, không đổ rác, phế thải bừa bãi; có phương án bố trí khu tập kết, thu gom phế thải tạm thời hợp lý.

- Khẩn trương thực hiện hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng kỹ thuật của khu đô thị (trong đó có: hệ thống thoát nước, hồ điều hòa,…) theo dự án đầu tư được duyệt, thực hiện bàn giao công trình sau đầu tư cho cấp có thẩm quyền theo phân cấp để thực hiện công tác quản lý vận hành đồng bộ với hệ thống thoát nước của Thành phố.

8. Chế độ thông tin báo cáo

Các Sở, ban, ngành Thành phố, các đơn vị liên quan tổ chức thực hiện có hiệu quả Kế hoạch này; định kỳ ngày 15 hàng quý và tổng kết ngày 15 tháng 12 hàng năm báo cáo tình hình thực hiện gửi Sở Xây dựng để tổng hợp, báo cáo Thành phố.

Sở Xây dựng theo dõi, tổng hợp, định kỳ ngày 25 hàng quý và tổng kết vào ngày 25 tháng 12 hàng năm báo cáo UBND Thành phố tình hình triển khai thực hiện Kế hoạch.

Trong quá trình thực hiện có khó khăn, vướng mắc kịp thời phản ảnh về Sở Xây dựng để tổng hợp báo cáo, đề xuất UBND Thành phố xem xét, chỉ đạo./.